تفاوت خواسته داوطلبان و مسئولان درباره مصوبات کنکوری

در حالی که بر اساس مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی، تأثیر پایه دهم از کنکور حذف و تأثیر پایههای یازدهم و دوازدهم قطعی شده و علیرغم نظر وزیر علوم در این باره که تاثیر مثبت پایه داوزدهم بود، رئیس امور اطلاعرسانی دولت، اعلام کرده که نظر رئیسجمهور و اعضای دولت بر تأثیر قطعی معدل پایه دوازدهم و تأثیر مثبت معدل پایه یازدهم در کنکور است.
به گزارش خبرگزاری آنا، در روزهای اخیر، بحثهای فراوانی درباره نحوه تأثیر سوابق تحصیلی در کنکور سراسری مطرح شده است. این موضوع پس از مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی مبنی بر حذف تأثیر معدل پایه دهم و تأکید بر تأثیر معدل پایههای یازدهم و دوازدهم، ابعاد تازهای به خود گرفت. این تصمیم در حالی گرفته شد که وزارت علوم و سازمان سنجش آموزش کشور در فرآیند تصمیمگیری مشارکت مستقیم نداشتند.
علی احمدنیا رئیس امور اطلاعرسانی دولت در واکنش به حواشی اخیر پیرامون نحوه تأثیر معدل پایههای یازدهم و دوازدهم در کنکور در شبکه اجتماعی ایکس نوشته است: ضروری است دانش آموزان عزیز و خانوادههای گرامی مطلع باشند که نظر رئیس جمهور محترم اعضای دولت عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی و برخی دیگر از اعضای شورا بر تأثیر مثبت معدل سالهای یازدهم و دوازدهم، با تأکید تأثیر قطعی سال دوازدهم و تأثیر مثبت سال یازدهم است.
در این زمینه پایگاه اطلاعرسانی دولت، در توضیحی بینام از اعضای دولت، بیانیهای را منتشر کرد که در بخشی از آن آمده است: در جلسه شورای عالی انقلاب فرهنگی حذف تأثیر قطعی معدل در پایههای یازدهم و دوازدهم به رای گذاشته نشد، بنابراین اعضای دولت که عضو شورا بودند مجبور به رای دادن به گزینهی «تنها حذف تأثیر قطعی معدل در پایه دهم» شدند. همچنین رئیس سازمان سنجش قصد داشت در جلسه شرکت کرده و اظهار نظر کارشناسی سازمان را مطرح کند که متأسفانه به او اجازه ورود داده نشد و دعوت نیز نشده بود.
با این حال، تناقضهایی در اظهارات نهادهای مرتبط مشاهده میشود. وزیر علوم اخیراً اعلام کرد که نظر او در شورای عالی انقلاب فرهنگی، تأثیر مثبت معدل در کنکور بوده است. اما شورای عالی انقلاب فرهنگی این ادعا را رد کرده و اعلام کرد که هیچ پیشنهاد مکتوبی از وزارت علوم دریافت نشده است. از سوی دیگر، سازمان سنجش مدعی است پیشنهادات خود را به شورا ارسال کرده، اما معاون ستاد تعلیم و تربیت شورا این ادعا را تکذیب کرده است.
این اختلافنظرها و تناقضهای اداری ممکن است اجرای مصوبه جدید را با چالشهایی مواجه کند. شفافسازی نقش نهادهای مرتبط و تعیین تکلیف نهایی پیش از اجرای این تصمیم، برای کاهش سردرگمی داوطلبان کنکور ضروری به نظر میرسد. در عین حال، این تغییرات اگر به درستی اجرا شوند، میتوانند گامی مؤثر در جهت کاهش فشار روانی و مالی بر دانشآموزان و خانوادهها باشند.
به گزارش خبرگزاری تسنیم، هنوز مشخص نیست این تغییرات از کنکور سال ۱۴۰۴ اجرایی میشود یا از سال ۴۰۵ اجرا خواهد خواهد شد. شورا در جلسات آینده درباره جزئیات نهایی تصمیمگیری خواهد کرد. موضوعاتی مانند تأثیر معدل، تعداد دروس آزمون و زمان اجرای این تغییرات نیز قرار است در نشستهای بعدی بررسی و بهصورت شفاف اعلام شود.
واکنش داوطلبان به مصوبه جدید
پس از اعلام این اصلاحات، انتقادات بسیاری از سوی دانشآموزان و داوطلبان کنکور مطرح شد. بسیاری از آنها معتقدند این تغییرات، مشکلات موجود را کاهش نمیدهد، از جمله این مشکلات، شرکت پشتکنکوریها در امتحانات نهایی دو پایه یازدهم و دوازدهم در بازه زمانی کوتاه کمتر از یک ماه است!
دلایل حذف پایه دهم از سوابق تحصیلی
به گفته مسئولان، دلیل اصلی حذف پایه دهم از جریان امتحانات نهایی، افت نمرات دانشآموزان در ابتدای ورود به دوره متوسطه دوم است. این افت که معمولاً ناشی از تغییر ساختار آموزشی و دشواریهای سازگاری با دوره جدید است، نباید در سوابق تحصیلی دانشآموزان برای ورود به دانشگاه تأثیر منفی داشته باشد.
با وجود اینکه حذف پایه دهم از مصوبه کنکوری یک گام مثبت به نفع دانشآموزان است اما همچنان گامهای دیگری برای تحقق عدالت و حمایت از دانشآموزان مدارس دولتی عادی نیاز است و چالشهایی همچنان پابرجاست از جمله:
تفاوت در کیفیت آموزش میان مدارس دولتی عادی و مدارس خاص،
مشکلات مربوط به تصحیح برگههای امتحانات نهایی،
تأثیر سلیقهای نظرات مصححان بر نمرات.
درخواست داوطلبان: تأثیر مثبت بهجای تأثیر قطعی
بسیاری از داوطلبان خواستار اعمال تأثیر مثبت معدل هستند. به اعتقاد آنها، تأثیر مثبت به دانشآموزان کمک میکند که از نمرات بالای خود بهره ببرند، در حالی که نمرات پایین باعث حذف آنها از رقابت نشود. این درخواست معقول به نظر میرسد و با اصول عدالت آموزشی نیز سازگار است، اما سیاستگذاران شورا تاکنون بیشتر بر نظرات کارشناسان داخلی تکیه کردهاند.
محروم کردن شهروندان از حقوق خود
به نظر میرسد که یکی از اهداف مسئولان شورای عالی انقلاب فرهنگی در اصلاح مصوبه کنکوری، مدیریت تعداد زیاد داوطلبان کنکور و تسهیل ورود برخی از آنها به دانشگاه از طریق سوابق تحصیلی و رشتههای بدون کنکور باشد. با این حال، از دیدگاه داوطلبان، شرکت در رقابت کنکور برای پذیرش در رشتهها و دانشگاههای برتر بهعنوان حق طبیعی آنها و یک فرصت مهم تلقی میشود و هرگونه تغییر در این روند باید با در نظر گرفتن عدالت و حقوق برابر برای تمامی دانشآموزان انجام شود.
سکوت آموزش و پرورش
با این حال، سکوت علیرضا کاظمی؛ وزیر آموزش و پرورش، در قبال مصوبه کنکوری شورای عالی انقلاب فرهنگی قابل تأمل است. این در حالی است که ناعدالتی در نظام آموزشی کشور دهههاست که وجود دارد و تا زمانی که این معضل برطرف نشود، افزایش تأثیر معدل برای ورود به دانشگاهها بهویژه برای دانشآموزان مدارس دولتی عادی سودمند نخواهد بود. وزیر آموزش و پرورش میبایست در حمایت از اعمال تأثیر مثبت معدل برای کاهش تبعیض آموزشی پیشگام باشد، اما در عمل چنین حمایتی مشاهده نشده است.
اختلافنظر میان مسئولان
مصوبه کنکوری شورای عالی انقلاب فرهنگی با انتقاداتی از سوی مسئولان دولت و مجلس روبهرو شده است. رئیسجمهور در یک گفتوگوی تلویزیونی تأکید کرد: «من در شهر کوچکی بزرگ شدم و به هیچ مدرسه خاصی نرفتم. اگر قانون فعلی وجود داشت، شاید نمیتوانستم در رقابت کنکور شرکت کنم و به دانشگاه بروم.»
حسین سیمایی صراف؛ وزیر علوم نیز با تأکید بر عدالت آموزشی، اعلام کرد که نظر کارشناسی وزارت علوم، تأثیر مثبت معدل پایه دوازدهم بود، اما این پیشنهاد در شورا رأی نیاورد. با این حال خسروپناه دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی این سخنان را رد کرد و گفت: وزیر علوم نه در جلسه قبلی و نه در جلسه رایگیری صحبتی نداشت و در نهایت رایگیری شد. اکثر اعضا یعنی تقریباً بخشی از اعضای حقیقی و همه اعضای حقوقی از جمله وزیر علوم و وزیر آموزش و پرورش هم به همین رای دادند که پایه ۱۱ و ۱۲ تاثیر قطعی داشته باشد. نه از سوی رئیس فعلی سازمان سنجش نه رئیس قبلی سازمان سنجش و نه وزارت علوم پیشنهاد تاثیر مثبت پایه ۱۲ به دست ما نرسید.
پس از اظهارات خسروپناه، رضا محمدی، رئیس سازمان سنجش آموزش کشور، جزئیات پیشنهادات این سازمان برای اعمال تأثیر مثبت معدل در کنکور را تشریح کرد. نکته شگفتآور این است که این پیشنهادات با وجود اهمیتشان، در شورای عالی انقلاب فرهنگی مطرح نشده است!
رئیس سازمان سنجش با اشاره به گزارشهای این سازمان گفت: «تأثیر قطعی معدل باعث میشود دهکهای درآمدی بالا و مناطق برخوردار بیشترین منفعت را ببرند. پیشنهاد ما تأثیر مثبت معدل پایه دوازدهم با سقف ۳۵ درصد بود اما این پیشنهاد در شورای عالی انقلاب فرهنگی مطرح نشد.»
شکاف آموزشی و عدالت تحصیلی
بررسیهای میدانی و آماری نشان میدهد که دانشآموزان مدارس دولتی عادی، به دلیل کمبود امکانات آموزشی، از اجرای این مصوبه متضرر شدهاند. استانهای محرومی مانند سیستانوبلوچستان، کهگیلویهوبویراحمد و خوزستان در قعر جدول نمرات امتحانات نهایی قرار دارند، در حالی که استانهایی مانند یزد، تهران و اصفهان میانگین نمرات بالاتری دارند.
دانشآموزان مدارس دولتی خاص که از امکانات آموزشی بیشتر، معلمان متخصص و حمایتهای مالی گسترده خانوادگی برخوردار هستند، نسبت به دانشآموزان مناطق محروم یا مدارس دولتی عادی، از وضعیت بهتری در نمرات امتحانات نهایی و کنکور برخوردارند.
این شکاف آموزشی باعث میشود تأثیر قطعی معدل، عدالت آموزشی را نقض کند و دانشآموزان مناطق محروم عملاً از رقابت عادلانه خارج شوند.